Huidkanker

Huidkanker is wereldwijd de meest voorkomende kankervorm onder mensen met een blanke huid. In Nederland neemt het aantal mensen met huidkanker explosief toe. In het jaar 2000 werden bij ongeveer 21.000 Nederlanders een vorm van huidkanker vastgesteld. Volgens de nieuwste cijfers van KWF (Nederlandse Kanker Stichting) kregen in 2014 ruim 50.000 landgenoten te horen dat ze huidkanker hadden. Het KWF verwacht dat wanneer deze trend zich voortzet, in 2020 zo’n 75.000 nieuwe gevallen van huidkanker zich zullen aandienen bij de dokter. Naast het aantal mensen met huidkanker neemt ook het aantal mensen met een voorstadium van huidkanker snel toe.

Hoe ontstaat huidkanker ?

Huidkanker ontstaat doordat bepaalde cellen van de huid en huidaanhangsels zich ongeremd delen. Huidcellen kunnen zich ongeremd delen doordat het erfelijk materiaal (het DNA) van deze cellen beschadigd zijn. Studies hebben laten zien dat te veel ultraviolette (UV) straling over langere periode de belangrijkste veroorzaker is van huidkanker. Deze UV straling is niet alleen afkomstig van de zon maar ook van de straling opgewekt in zonneapparatuur zoals zonnebanken, hoogtezonnen en solaria. De tijdens de kinderjaren opgelopen blootstelling aan UV stralen en ook het aantal keren dat men in zijn leven in de zon is verbrand blijken ook positief geassocieerd te zijn met een verhoogd risico op het krijgen van een huidkanker.

Wie lopen er extra risico op het krijgen van een huidkanker ?

Hoewel huidkanker in theorie bij alle mensen kunnen optreden zijn er een aantal risicogroepen bekend die een extra risico hierop hebben

1. Mensen met een blanke huid. Deze mensen hebben minder pigment en verbranden daardoor eerder in de zon. Zij hebben meer risico op het oplopen van een huidkanker dan mensen met een donkere huid
2. Erfelijkheid. Huidkanker komt vaak voor in families. Dit komt niet alleen omdat de gevoeligheid wordt overgedragen, maar ook andere factoren zoals de huidtype en leefstijl.
3. Leeftijd. Huidkanker komt vaker voor bij oudere mensen omdat ze relatief meer zonnestralen op hun huid hebben gehad.
4. Afweersysteem. Mensen met een verlaagde afweersysteem (bijv. AIDS, orgaantransplantaties, bloedkanker) lopen een verhoogd risico op het verkrijgen van een huidkanker omdat hun afweer niet of verminderd in staat is om (zon) beschadigde opperhuidcellen te herkennen en te herstellen.

Symptomen huidkanker

Men dient altijd verdacht te zijn op een huidkanker indien de huid verandert op een onverklaarbare wijze. De drie belangrijkste symptomen van een huidkanker zijn:

• een ruw, makkelijk bloedend plekje
• een wondje dat niet vanzelf geneest of
• een vreemd rood of zwart gezwelletje dat u niet kan verklaren.

Ook dient u alert te zijn bij moedervlekken die plotseling groter worden, jeuken, bloeden, of vreemd gaan uitzien. De meeste huidkankers vinden we op aan zon blootgestelde delen van het lichaam, zoals het gezicht, de hoofdhuid (bij kalende mannen), hals, nek, decolleté, onderarmen en handruggen.

Kan huidkanker jeuk of pijn geven?

Huidkanker kan zeker jeuk of pijn geven. Wanneer verdachte plekjes blijven jeuken of pijn doen is het altijd raadzaam om deze plekjes aan uw huisarts of dermatoloog te laten zien.

Op welke plekken van het lichaam komt huidkanker voor?

Huidkanker komt meestal voor aan zonblootgestelde delen zoals het gezicht (met name uitstekende delen zoals voorhoofd, de neus, jukbeenderen en de kin), de schedel bij kalende mannen,  de hals, het decolleté gebied en de armen en benen.  Het melanoom daarentegen kan overal voorkomen in het lichaam, ja ook zelfs aan de geslachtsdelen.

Foto’s: Hoe ziet huidkanker eruit?

Hieronder ziet u foto’s van huidkanker, met daarbij de drie meest voorkomende kenmerken van huidkanker; een ruw makkelijk bloedend plekje, een wondje dat niet geneest en een vreemd zwart gezwelletje.

Welke soorten huidkanker zijn er ?

De verschillende soorten huidkanker worden in een afzonderlijke informatiefolder besproken in deze website. Ga hiervoor met de muis op het woord staan en klik op de link.

De meest voorkomende soorten huidkanker zijn:

• Actinische Keratose. Dit is een voorstadium van huidkanker. Dit zijn meestal rode, ruw aanvoelende plekjes die gemakkelijk bloeden. Een actinische keratose kan uitgroeien tot een plaveiselcelcarcincoom.
• Basaalcelcarcinoom (BCC). Dit is de meest voorkomende soort huidkanker bij blanke mensen. Het BCC heeft meerdere verschijningsvormen, maar meestal zien we een rood, glazig bultje of zweertje. Deze vorm van huidkanker zaait niet uit maar kan soms grote vormen aannemen (groter dan 2 cm)
• Lentigo maligna. Deze soort kan een voorstadium zijn van het melanoom. We zien een langzaam groeiende bruine of bruinzwarte pigmentvlek die meestal op het gezicht zit bij oudere mensen
• Melanoom. Het melanoom is de meest levensbedreigende vorm van huidkanker, omdat het relatief snel kan uitzaaien via de lymfeklieren en het bloed . Het uit zich als een donkergekleurde wat grotere moedervlek. Soms kan het melanoom ook bloeden of zweren. In zeldzame gevallen is een melanoom niet bruin of zwart maar juist rood of zelfs wat huidkleurig
• Plaveiselcelcarcinoom (PCC). Deze huidkanker kan soms uitzaaien naar de lymfeklieren en andere organen. Meestal zien we een bloedend zweertje dat niet geneest.
• Ziekte van Bowen. Deze vorm van huidkanker is ook een voorloper van het plaveiselcelcarcinoom. We zien een gemakkelijk bloedende, wat ruwe rode plakkaat of zweertje in de huid, dat soms lijkt op een eczeemplek.
• Merkelcarcinoom. Dit is een zeldzame vorm van huidkanker die ontstaat uit Merkelcellen, soort huidzenuwcellen. Het Merkelcarcinoom kan vaak terugkeren na behandeling en heeft grote kans om uit te zaaien.
• Talgkliercarcinoom. Het talgkliercarcinoom is zeldzaam maar wel agressief. Het ontstaat uit uit een talgklier en zit in de meeste gevallen in de huid in of rondom de oogkas.

Kan huidkanker uit een moedervlek ontstaan?

Ja dat is zeker mogelijk. Meestal gaat het om een reeds afwijkende moedervlek die al langer opviel tussen de andere moedervlekken. Deze moedervlek is meestal groter dan 0.5 cm, asymmetrisch  en grillig van vorm , en heeft vaak meerdere kleuren. Uit een dergelijks onrustige moedervlek kan inderdaad een moedervlek kanker ontstaan. Een ander woord voor moedervlek kanker is een melanoom

Hoe wordt de diagnose gesteld van huidkanker ?

Wanneer u met een verdacht plekje naar de arts komt zal deze de huid eerst beoordelen. Eventueel word een stukje huid afgenomen (huidbiopsie) om de diagnose via de patholoog te laten vaststellen. Soms is de afwijking zo verdacht dat deze meteen in zijn geheel wordt verwijderd voor nader onderzoek.

Wat is de behandeling van huidkanker ?

De meest toegepaste behandelingen bij huidkanker worden ook afzonderlijk in een informatiefolder besproken. Ga hiervoor met de muis op het woord staan en klik op de link.

• Excisie (wegsnijden)
• Mohs chirurgie
• Bevriezing (cryotherapie)
• Lokale chemotherapie (behandeling met celdodende medicijnen), zoals 5-flurouracil
• Lokale immuun stimulerende middelen, zoals imiquimod en ingenolmebutaat    
• Photodynamische therapie (behandeling met crème en licht)
• CO2 gefractioneerde lasertherapie
• Bestraling (radiotherapie)
• Immunotherapie (behandeling met medicijnen die een afweerreactie tegen kankercellen stimuleren)

Wat kunt u zelf tegen huidkanker doen ?

Huidarts.com heeft tien tips opgesteld om uw huid te beschermen tegen UV stralen en hiermee de kans op het krijgen van een huidkanker te helpen voorkómen

1. Voorzichtig uw huid laten wennen aan de zon, voorkom zonverbranding
2.  Vermijd de zon zoveel mogelijk tussen 12.00 en 15.00 uur
3.  Gebruik in de volle zon een hoed met een brede rand, zoek regelmatig de schaduw op en draag dekkende kleding
4.  Smeer onbedekte huiddelen in met een anti-zonnebrandmiddel. Gebruik daarbij een middel met de hoogst mogelijk bescherming tegen zowel ultraviolette A (UV-A) als UV-B stralen (Factor 30 of hoger).
5. Smeer het anti-zonnebrandmiddel 30 minuten vóórdat u de zon ingaat in en herhaal dit om de 2 uur of na inspanning (sporten, zwemmen etc..).
6. Een anti-zonnebrandmiddel is NIET bedoeld om langer in de zon te mogen zitten; deze is bedoeld om, gedurende de tijd dat u in de zon bent, de huid te beschermen tegen verbranding.
7. Een “after-sun” middel is bedoeld om de functie en structuur van de huid te helpen herstellen na het zonnen en geeft geen bescherming tegen zonverbranding.
8. Vermijd het gebruik van bruiningsapparaturen.
9. Het aanbrengen van een zelfbruinend middel (lotion of spray) beschermt niet tegen zonverbranding. Aanvullende zonbescherming is dan noodzakelijk.
10. Gebruik de zon niet als een therapie tegen een huidaandoening. Sommige huidaandoeningen verbeteren, maar anderen verslechteren juist door zonblootstelling. Bovendien is de kans op een overdosis, en dus verbranding door zonlicht groter dan u denkt. 

Zelfonderzoek van de huid

Huidarts.com vindt het belangrijk dat u uw huid zelf leert onderzoeken op verdachte plekjes. Zeker wanneer er bij u al eerder een huidkanker is gevonden. De volgende informatiefolders kunnen u leren om uw huid zelf te onderzoeken

• Zelfonderzoek voor het basaalcelcarcinoom
• Zelfonderzoek voor het melanoom 

Wat zijn de vooruitzichten van een huidkanker?

In het algemeen geldt dat hoe eerder een huidkanker is vastgesteld en behandeld de vooruitzichten gunstig zijn. De vijfjaarsoverlevingscijfers voor huidkanker lopen sterk uiteen omdat ze afhankelijk zijn van de vorm van huidkanker. Van de patiënten met een basaalcelcarcinoom geneest bijna 100%. Bij het plaveiselcelcarcinoom ligt het genezingspercentage op meer dan 90%. Bij het melanoom is de kans op overleving groot als deze vroeg is ontdekt en behandeld. Bij ongeveer 80% van de patiënten komt de ziekte binnen vijf jaar niet terug. Bij patiënten met een uitzaaiing in de lymfeklier is de overlevingskans kleiner. Wanneer melanoomcellen via het bloed in andere organen terecht zijn gekomen, bekijkt de specialist of behandeling eventueel mogelijk is. De behandeling is dan vooral gericht op het remmen van de ziekte en/of het verminderen of voorkomen van klachten. Jaarlijks overlijden ongeveer 600 mensen aan huidkanker.

Links

KWF Nederlandse Kanker Stichting