Kapperseczeem

Kappersczeem is een verzamelnaam voor verschillende huidafwijkingen die aan de handen kunnen optreden bij mensen die in de kappersbranche werken. Kapperseczeem komt veel voor. Geschat wordt dat zo’n 40% van alle kapsters en kappers wel eens kapperseczeem heeft. Kapperczeem is verantwoordelijk voor ongeveer 10% van het totale ziekteverzuim bij Nederlandse kapsters en kappers. Niet zelden heeft een hardnekkig kapperseczeem ertoe geleid dat men heeft besloten te stoppen met het kappersvak.

Hoe ontstaat kapperseczeem ?

Bij het ontstaan van kapperseczeem spelen een combinatie van oorzakelijke factoren een rol. Het gaat dus meestal niet om één oorzaak maar om een samenspel van al deze oorzaken.

1. Veelvuldig contact met water
– Door het frequente contact met water wordt de huid week waardoor de barrièrefunctie van de opperhuid verminderd wordt. Hierdoor kunnen irriterende en/of allergische stoffen (zgn. “allergenen’) gemakkelijker de huid binnendringen en eczeem veroorzaken.
– Door het wassen en föhnen staat de huid bloot aan temperatuurswisselingen. De huid droogt hierdoor in en gaat vervellen. Uiteindelijk ontstaan er pijnlijke kloofjes in de huid.
2. Contact met irriterende stoffen
Bepaalde irriterende stoffen kunnen de huidbarrière nog verder beschadigen. Den daarbij aan contact met zeepbestanddelen in shampoos, thioglycolesters in permanentvloeistoffen en ammoniumpersulfaat en waterstofperoxide bij het blonderen. De huid wordt vervolgens nog verder beschadigd door de druk van de schaar op de huid tijdens het knippen.
3. Contact met allergenen
Er kan een contact allergisch eczeem ontstaat voor één of meerdere allergenen. De belangrijkste contactallergenen voor de beroepsgroep zijn:

• glycerylthioglycolaat (in “zure” permanentvloeistoffen)
• ammoniumpersulfaat ( in blondeermiddel)
• p-phenyleendiamine base (in haarverf)
• parfums ( in diverse middelen, zoals shampoos, verstevigers etc..)

– Andere stoffen die, hetzij minder vaak, contactallergische reacties geven zijn p-tolueendiaminesulfaat (in haarverf), ammoniumthioglycolaat (in permanentvloiestof) en resorcinol (in haarverf). Ook conserveermiddelen in kappersproducten zoals Kathon CG en formaldehyde geven nog wel eens klachten.
-Nikkelallergie wordt ook regelmatig gevonden onder patiënten met kapperseczeem. Het is de vraag of nikkel in relevante hoeveelheid aanwezig is op de werkplek. Kappersinstrumenten, zoals scharen en spelden zijn van roestvrij staal waardoor nikkel moeilijk vrijkomt. In de meeste gevallen is de nikkelallergie waarschijnlijk al aanwezig voordat met het kappersberoep begonnen werd. Het dragen van ringen, oorbellen en andere sieraden komt vaker voor bij kapsters dan bij andere meisjes waardoor zij eerder contactallergie voor nikkel kunnen ontwikkelen.
– Een allergeen dat vaak over het hoofd wordt gezien is latex. Het dragen van latex handschoenen is toegenomen om de handen te beschermen tijdens permanenten en blonderen. Tegelijkertijd neemt echter het risico toe voor het ontwikkelen van een allergie op latex . Een goed alternatief is het dragen van vinyl handschoenen.
4. Aanlegfactoren
Mensen met een allergische aanleg (we noemen deze “atopie”) zijn vatbaarder voor het verkrijgen van kapperseczeem. Ook hebben sommige atopische mensen al vaker handeczeem gehad.
5. Ongelijke werkverdeling
De kapperswereld werkt nog met het leerlingenstelsel. Het begin van de opleiding vindt al plaats in de kapsalon. Leerlingen worden voornamelijk ingezet voor eenvoudige klusjes zoals het opbrengen, uitspoelen en neutraliseren van permanentvloeistoffen en het wassen van de haren. Hierdoor worden zij dus relatief frequenter blootgesteld aan eerder genoemde irriterende en allergische stoffen.

Hoe ziet kapperseczeem eruit ?

De ernst van het eczeem kan wisselen van enkele kleine hinderlijk rode bultjes aan de toppen van de vingers tot uitgebreide eczeemreacties aan de handen, armen en zelfs het gezicht. Hierbij zien we roodheid, zwellingen, schilfering, vervellingen, wondjes, blaasjes, eeltvorming en pijnlijke kloofjes. Enkele allergenen kunnen behalve eczeem ook ademhalingsklachten (benauwdheid) geven. Een voorbeeld hiervan is ammoniumpersulfaat.

Hoe wordt de diagnose van kapperseczeem gesteld ?

De diagnose kapperseczeem kan al worden gesteld op grond van het klinische beeld.

PLAKTESTEN
Bijna altijd wordt er gelijk een afspraak gemaakt voor “plaktesten”. Hiermee kan een contactallergie voor kappersproducten kan worden aangetoond. Naast een standaardreeks wordt ook een speciale “kappersreeks” en een “cosmetica reeks” gebruikt. Ook kan er een reeks van eigen verdachte middelen worden meegetest. Er worden 3 afspraken in 1 week. Op de eerste dag worden de te testen stoffen in kleine “kamertjes” met pleisters op de rug geplakt. Op de tweede en vierde dag worden de pleisters weer verwijderd en de test afgelezen. Een test is positief als het opgebrachte materiaal (allergeen) ter plaatse een ontstekingsreactie veroorzaakt.

Wat is de behandeling van kapperseczeem ?

WERKONDERBREKING
Bij een actieve of ernstig eczeem aan de handen wordt het aanbevolen om het werk tijdelijk te onderbreken totdat de huid voldoende hersteld is. Dit herstel kan soms enkele weken duren. Bij werkhervatting dienen in eerste instantie de meest belastende handelingen achterwege te worden gelaten, in combinatie met het dragen van beschermende vinyl handschoenen.

BEHANDELING VAN HET ECZEEM
De behandeling van kapperseczeem is hetzelfde als bij andere vormen van eczeem of dermatitis.
1. Uitwendige hormoonpreparaten, in de vorm van een zalf of crème. Deze dient één keer daags dun te worden aangebracht op de huidafwijkingen. Soms wordt de zalf onder een wondverband aangebracht.
2. Stootkuur prednisolon. Dit wordt allen bij ernstige, uitgebreide vormen van contactallergie voorgeschreven.
3. Lichttherapie, bijv. UVB therapie lokaal. Vooral bij hardnekkige vormen.
4. Dragen van beschermende handschoenen, katoenen verbandhandschoenen bij droge werkzaamheden en vinyl handschoenen bij natte werkzaamheden.
5. Het regelmatige gebruik van invettende basiszalven kan verder ook bijdragen tot het herstel van het handeczeem.

KWat kunt u zelf doen aan kapperseczeem ?

ARBOCONVENANT KAPPERS
Om de huidbelasting tijdens het werk en door producten te verminderen en de blootstelling aan stoffen in de kapsalon terug te dringen, hebben werkgevers en werknemers afspraken gemaakt met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Deze afspraken zijn opgenomen in het Arboconvenant Kappers dat in december 2001 is ondertekend. Om kapperseczeem te verminderen, heeft de branche onder andere afgesproken dat kappers en leerlingen niet langer dan 30 minuten per uur met natte handen mogen werken. Ook gaan kappers het haar van een klant pas verven, als het is geknipt. Op die manier wordt voorkomen dat kappers lang aan vochtig en net geverfd haar worden blootgesteld. Kappers die als kind eczeem hadden, lopen een veel groter risico om kapperseczeem te krijgen. Voortaan zullen leerlingen die aan de opleiding tot kapper willen beginnen hierover worden voorgelicht. Tot slot zullen aan de producten waarmee kappers werken nieuwe eisen worden gesteld, waardoor de blootstelling aan stoffen die eczeem kunnen opwekken, wordt verminderd. Binnen vier jaar (geteld vanaf 2001) moet kapperseczeem, met 40 procent zijn teruggebracht. Dit betekent een vermindering van het aantal klachten van 5600 naar 3300. Daarnaast wil de branche dat het aantal kappers dat voor het eerst eczeem krijgt in 2005 met 50 procent is afgenomen. De volledige tekst van het Arboconvenant is onder andere te vinden op de website www.healthyhairdresser.nl

Wat is het beloop van kapperseczeem ?

De diagnose “kapperseczeem” hoeft niet persé te betekenen dat men moet stoppen met het beoefenen van het kappersvak. Door onder andere aandacht te schenken aan de veiligheid van producten, een adequate bescherming en verzorging van de handen en een betere spreiding van de werkbelasting kunnen de klachten al een stuk minder worden. Wanneer er echter ook contact allergie wordt gevonden voor één of meerdere kappersproducten dan ziet de toekomst er minder rooskleurig uit. Mensen met een bewezen contactallergie voor bijv. glycerylthioglycolaat en ammoniumpersulfaat zullen moeilijk van hun klachten afkomen wanneer ze het werk weer hervatten. Dit komt doordat deze stoffen in de gehele kapsalon aanwezig kunnen blijven. Denk daarbij aan werkbladen, scharen, kranen en zelfs de toetsen van de kassa. Glycerylthioglycolaat is een sterk allergeen dat maanden aanwezig kan blijven in gepermanent haar. Bij het bewerken van deze haren kunnen de klachten dus weer terugkeren. Wanneer de klachten toch maar steeds blijven terugkeren en leiden tot langdurig ziekteverzuim, wordt uiteindelijk aanbevolen om met het kappersvak te stoppen.