Steenpuist / Furunkel

Een steenpuist is een acute. etterende en pijnlijke ontsteking van een haarzakje of een talgklier, veroorzaakt door een bepaalde bacterie (stafylokokken). Een steenpuist kan zo hard als steen worden, vandaar de naam. De medische term is “furunkel”. Hoe vaak steenpuisten voorkomen in de bevolking is onbekend, omdat steenpuisten vanzelf kunnen verdwijnen en/of omdat lang niet iedereen met een steenpuist naar de dokter gaat. Steenpuisten kan bij zowel mannen als vrouwen voorkomen en ook op iedere leeftijd.

Hoe ontstaan steenpuisten ?

Steenpuisten worden veroorzaakt door stafylokokken (soort huidbacterie) die de huid binnendringen via de porie waar het haar de huid uitsteekt. Ze komen dus alleen voor op behaarde delen van de huid.

Download

Wat zijn Stafylokokken

Hoe ziet een steenpuist eruit ?

Er ontstaat een ontsteking van het dieper gelegen haarwortelzakje, welk begint met een rode bult die een pijnlijke, branderige of kloppend gevoel geeft. Na een paar dagen wordt deze bult harder en ontstaat er in het midden een gele puskop; de steenpuist is dan rijp. Later treedt er in het centrum weefselversterf op; er ontstaat een zwart korstje. Soms zwelt de omgevende huid wat op, vooral als de steenpuist zich in het gelaat bevindt. Niet zelden heeft de persoon ook koorts en een algemene ziektegevoel. Een complicatie van een steenpuist is een ontsteking van het nabijgelegen lymfeklierstation; de lymfeklieren zijn dan vergroot en ook pijnlijk. Soms ontstaat er een wondroos (lees de informatie erysipelas) of zelfs bloedvergiftiging, wanneer de bacteriën in het bloedbaan terechtkomen (=sepsis) . Steenpuisten kunnen gemakkelijker ontstaan in een reeds geïrriteerde huid. Een slechte hygiëne en het dragen van strakke kleding vergroten de kans op huidirritatie en daarmee het ontstaan van steenpuisten. Met name in de nek, in de liezen of in de oksels komt dit veel voor.
– Steenpuisten die dicht bij elkaar zitten vormen vaak één grote steenpuist, we spreken dan van een karbonkel. Een karbonkel komt vaak bij mannen voor, met name in de nek. Een karbonkel is zeer pijnlijk ; deze gaat vaak gepaard met algemene ziekte verschijnselen.
– Furunculose is de term die gebruikt wordt bij mensen die voortdurend nieuwe steenpuisten ontwikkelen. Hierbij gaat het vaak om mensen die dragers zijn van de stafylokokken; de stafylokokken bevinden zich dan vaak in de neus en het perineum (= het gebied tussen het geslachtsdeel en de anus). Ook mensen met suikerziekte, bloedarmoede of andere ziekten die de weerstand verlagen kan furunculose eerder optreden.
Een steenpuist is erg besmettelijk; wanneer de puist is opengebarsten de pus op andere plekken terechtkomt kan daar een nieuwe steenpuist ontstaan. Bij mensen met een verzwakte afweersysteem (bijv. transplantatie- of AIDS patiënten) zijn de verschijnselen ernstiger.

Hoe wordt een steenpuist vastgesteld ?

De diagnose wordt al met het blote oog gesteld. Er hoeft geen aanvullende onderzoek te worden gedaan. Het grote verschil met een gewone puist (acne) is dat een steenpuist groter, en roder is en pijn doet. Bovendien treedt er in het midden van de steenpuist weefselversterf op. Dit laatste zie je aan de vorming van een zwarte korst. Bij furunculose wordt een uitstrijkje gedaan van het neusslijmvlies en het perineum om uit te zoeken of de betreffende persoon drager is van de stafylokok.

Hoe worden steenpuisten behandeld ?

– Steenpuisten gaan meestal vanzelf over; ze behoeven in principe geen behandeling. Als de steenpuist eenmaal rijp is, vermindert meestal de pijn omdat de druk van de ketel af is. Daarna geneest de huid vanzelf. Door op de puist een warm kompres te leggen wordt het rijpingsproces versnelt en daarmee de genezing. Wanneer de puist opengebarsten is , kunt u deze het beste desinfecteren met jodium of chloorhexidine en afdekken met een steriel gaasje. Douchen met een desinfecterende zeep kan verdere uitbreiding van een steenpuist doen voorkomen.
– U dient in de volgende gevallen altijd een arts te bezoeken indien:

• de steenpuist zich bevindt in het neus-lipgebied. Het gevaar bestaat hierbij dat een dieper gelegen holte (= sinus cavernosus) verstopt raakt en een trombose ontstaat. Dit is een levensgevaarlijke situatie.
• u last heeft van karbonkels of furunculose
• u een hart klep aandoening of een hartkunstklep hebt.
• u koorts heeft en zich ziek voelt

U dient dan namelijk een antibioticakuur te slikken.
– Indien bij u dragerschap is vastgesteld voor stafylokokken , dient u voor een bepaalde periode een antibioticum bevattende zalf in de neus te smeren om zodoende deze bacteriën zoveel mogelijk uit te roeien. Zo voorkomen we dat de steenpuisten steeds weer terugkeren.
–  Bij ernstige karbonkels wordt u doorverwezen naar de chirurg. De karbonkels worden dan onder verdoving één voor één ingesneden en de inhoud ervan gereinigd.

Wat kunt u zelf doen als u een steenpuist heeft ?

• Douchen met een desinfecterende zeep kan verdere uitbreiding van een steenpuist doen voorkomen.
• Steenpuisten nooit uitknijpen ! U verhoogt daarmee de risico of zelfbesmetting en een bloedvergiftiging.
• Geen strakke kleding dragen daar deze de huid kan irriteren .
• Goede algemene hygiëne houden

Wat is het beloop van een steenpuist ?

Meestal verloopt een steenpuist zonder complicaties. Sommige mensen kunnen steeds opnieuw steenpuisten ontwikkelen. Aanvullend onderzoek kan dan zinvol zijn om een onderliggende oorzaak uit te sluiten (stafylokokken dragerschap ?, suikerziekte ?, bloedarmoede ? etc..).