Immunotherapie

Immunotherapie houdt in dat patiënten het allergeen waarvoor ze gevoelig zijn gedurende langere tijd krijgen toegediend. In de loop van de behandeling wordt het afweersysteem (of immuunsysteem) van de patiënt zodanig beïnvloed, dat de patiënt minder gevoelig wordt voor het allergeen waardoor de patiënt ook minder of geen last meer heeft van allergieklachten.

Bij wie wordt immunotherapie toegepast?

Allergie immunotherapie kan worden toegepast bij:

• Luchtwegallergie of inhalatieallergie ten gevolge van hooikoorts, huisstofmijtallergie of allergie voor (huis)dieren.
• Allergie voor insectengif ten gevolge van voor bijen- en wespen steken

Voor wie is immunotherapie niet geschikt ?

• Geringe klachten of klachten die met enkele eenvoudige medicijnen behandeld kunnen worden. In het algemeen is bij patiënten die starten met immunotherapie de behoefte aan medicatie hoog.
• Atopisch eczeem. Bij ernstig atopisch eczeem kan immunotherapie zelfs leiden tot verslechtering van het eczeem.
• Een moeilijk te behandelen of instabiel astma. De kans op allergische reacties is hierbij te groot.
• Bepaalde ziekten. Voorbeelden zijn auto-immuunziekten, kwaadaardige aandoeningen (zoals kanker en leukemie) en hart- en vaatziekten.
• Gebruik van bêta-blokkers (medicijnen tegen hoge bloeddruk). Deze medicijnen zijn in staat allergische reacties die kunnen voorkomen als bijwerking van immunotherapie, te versterken.
• Zwangerschap. Een nieuwe behandeling dient tot na de bevalling te worden uitgesteld. Een reeds bestaande behandeling hoeft wegens zwangerschap in het algemeen niet onderbroken te worden. Enkele weken voor de bevalling kunnen de injecties worden gestaakt om enkele weken na de bevalling en na de borstvoeding weer hervat te worden, volgens een aangepast doseringsschema.
• Ongemotiveerde patiënt. Immunotherapie vraagt een bepaalde mate van inzet van de patiënt. Het is namelijk belangrijk dat het geneesmiddel volgens voorschrift wordt ingenomen en de patiënt therapietrouw is. Hoe groter de therapietrouw, hoe beter het behandelresultaat. Als de patiënt dit niet kan of wil opbrengen, heeft de behandeling geen zin.

Is immunotherapie geschikt voor kinderen ?

Anders dan vaak wordt gedacht is immunotherapie zeer geschikt voor behandeling bij kinderen. Bij kinderen is de ziekteduur veelal kort, wat een voordeel is omdat het effect van immunotherapie groter wordt naarmate de allergie minder lang aanwezig is. Overigens wordt immunotherapie niet toegepast bij kinderen < 5 jaar, omdat bij deze jonge kinderen het afweersysteem nog in ontwikkeling is. 

Hoe wordt immunotherapie uitgevoerd ?

Er bestaan nationale en internationale richtlijnen voor de behandeling van immunotherapie. Deze zorgen ervoor dat de behandeling zo veilig mogelijk verloopt. De uitvoering van subcutane immunotherapie (injecties) vindt veelal plaats bij de huisarts. Een behandeling met sublinguale immunotherapie (in tabletvorm) kan thuis gevolgd worden. De totale behandeling duurt 3 tot 5 jaar. Deze periode is nodig omdat het lichaam tijd nodig heeft om tolerantie op te bouwen tegen de stof waarop het allergisch reageert. Het resultaat dat men na het afronden van de behandeling bereikt heeft, blijft over het algemeen ook aanhouden. Immunotherapie voor behandeling van een pollenallergie wordt altijd gestart in een relatief klachtenvrije periode, bijvoorbeeld ruim vóór het pollenseizoen.

Er bestaan 2 verschillende toedieningsvormen van immunotherapie:

• Tabletten. Deze toedieningsvorm op het gebied van allergie immunotherapie is een éénmaal daags in te nemen smelttablet voor onder de tong.  Op dit moment is de tablet verkrijgbaar voor de behandeling van een graspollenallergie (hooikoorts) en een allergie voor huisstofmijten (neusontsteking en atopisch eczeem).
• Injecties. Toediening van allergie immunotherapie via injecties vindt altijd plaats bij uw behandelend arts. Een behandeling met injecties kent een instelfase en een onderhoudsfase. Tijdens de instelfase worden injecties toegediend, waarbij de dosering steeds wordt verhoogd. Wanneer de hoogste dosering is bereikt, begint de onderhoudsfase waarbij steeds een injectie wordt gegeven.

Wat zijn de verwachte resultaten van immunotherapie ?

De effectiviteit van immunotherapie is met name aangetoond bij behandelingen die gedurende één vol jaar worden gegeven. Bij hooikoorts worden vaak korte kuren voorgeschreven gedurende een aantal maanden vóór het pollenseizoen. Er is veel onderzoek dat erop wijst dat dergelijke kortdurende behandelingen niet werkzaam zijn. Uit recente onderzoeken wordt duidelijk dat de effectiviteit van langdurige immunotherapie nog jaren na het stoppen aanhoudt. Tevens zijn er aanwijzingen dat immunotherapie het ontstaan van nieuwe allergieën kan voorkomen. Ook lijkt introductie van immunotherapie op jonge leeftijd het ontstaan van astma te voorkomen. Toch is er veel meer onderzoek nodig om met zekerheid te kunnen zeggen dat immunotherapie een behandeling is die astma of nieuwe allergieën voorkomt. Vooralsnog wordt immunotherapie alleen toegepast om de ernst en duur van allergische klachten te verminderen. Daarbij moet opgemerkt worden dat aanvullende behandeling met geneesmiddelen veelal nodig blijft, hoewel minder dan vóór de injectiekuur. Omdat immunotherapie een langdurige behandeling inhoudt, die veel tijd en energie vergt van de patiënt en arts, moet hieraan een zorgvuldig allergologisch onderzoek voorafgaan. De voor- en nadelen van behandeling moeten uitgebreid worden besproken.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van immunotherapie ?

Zoals alle geneesmiddelen kan immunotherapie ook bijwerkingen veroorzaken. Raadpleeg altijd de bijsluiter van het product voor een volledig overzicht hiervan. In geval van subcutane immunotherapie (injecties) kunnen mogelijke bijwerkingen zijn:

• Vaak komt op de plaats van de injectie een jeukende zwelling en roodheid voor, die in de loop van enkele dagen weer verdwijnt. Dit is hinderlijk maar niet ernstig.
• In een aantal gevallen ontstaan onderhuidse verhardingen, die niet snel weggaan. Het gaat hier om bindweefsel- een soort littekenweefsel- dat ontstaat onder invloed van de injectie. Deze reactie is op zich ook onschuldig.
• Een algemene allergische reactie met jeuk over het hele lichaam, jeukende ogen, niezen, kortademigheid en (uiterst zeldzaam) bloeddrukdaling, komt sporadisch voor: bij 1 van de 1000 injecties. Deze reactie, die in de meeste gevallen binnen een halfuur na de prik komt, moet wel zoveel mogelijk voorkomen worden. De patiënt moet daarom na iedere prik een halfuur in het ziekenhuis / bij de arts blijven ( dit geldt voor de eerste injectie tot en met de laatste injectie na bijvoorbeeld vijf jaar). Als de patiënt vlak na een injectie klachten ondervindt van huid, neus, ogen of longen, of wanneer deze zich niet lekker gaat voelen, moet direct de arts of doktersassistente gewaarschuwd worden. Snelle behandeling van een algemene reactie kan veel narigheid voorkomen. Een reactie komt zelden na enkele uren, maar als het toch gebeurt, moet de patiënt naar de arts (terug)gaan voor een “tegenbehandeling”.
• Bij een behandeling met sublinguale immunotherapie in de vorm van een smelttablet is de meest voorkomende bijwerking jeuk in de mond (een prikkend gevoel met name onder de tong). Deze bijwerking is veelal van tijdelijke aard die direct verband houdt met het innemen van de tablet

Waar moet u op letten als u immunotherapie krijgt door middel van injecties?

• Injecties kunnen alleen gegeven worden wanneer de patiënt in een goede lichamelijke conditie is.
• Bij flinke verkoudheden, koortsende ziekten en /of vaccinaties (bijvoorbeeld tegen griep) moet de injectie minstens een week worden uitgesteld.
• Een vaccinatie kan ook niet eerder dan een week na de allergeeninjectie worden gegeven.
• De patiënt moet vóór elke injectie aangeven hoe de vorige injectie is verlopen.
• Ook moet hij iedere verandering in het medicijngebruik en in het bijzonder het gebruik van anti-allergische medicijnen doorgeven.
• In de uren na de injectie dient zware lichamelijke inspanning en een bezoek aan de sauna of zonnebank vermeden te worden.

Wanneer dient u uw arts te waarschuwen ?

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen, of als u andere bijwerkingen ervaart, waar u zich zorgen over maakt.