Melanoom van de nagel (subunguaal melanoom)

Het melanoom staat te boek als de meest agressieve (en daarmee de meest gevaarlijke) vorm van huidkanker. Meestal gaat het om een melanoom van de huid, maar in ongeveer 2% van de gevallen (in Nederland jaarlijks circa 100 patiënten) betreft het een melanoom uitgaande van de nagel. Men spreekt dan van een subunguaal melanoom, hetgeen met name voorkomt op middelbare dan wel oudere leeftijd (40 tot 70 jaar). Mannen en vrouwen zijn in gelijke mate aangedaan.

Hoe ontstaat het subunguaal melanoom?

Het subunguaal melanoom betreft, evenals het melanoom van de huid, een kwaadaardige woekering van pigmentcellen. Een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van het melanoom van de huid is overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV-)straling (met name huidverbranding op kinderleeftijd). Voor het subunguaal melanoom is dit oorzakelijk verband tot op heden niet aangetoond. Ook van een relatie met een licht huidtype lijkt geen sprake; het subunguaal melanoom komt net zo frequent voor bij personen met een Aziatisch of negroïde huidtype. De risicofactoren voor het subunguaal hematoom zijn dus vooralsnog niet opgehelderd. Mogelijk spelen erfelijke aanleg en/of traumata (verwondingen aan de nagel) een rol.

Wat zijn de symptomen van het subunguaal melanoom?

Het subunguaal melanoom uit zich in een meerderheid van de gevallen als een bruine dan wel zwarte bandvormige verkleuring van uw nagel; ook wel “longitudinale melanonychia” genoemd. Longitudinale melanochyia komt vaak voor, met name onder personen met een Aziatisch of negroïde huidtype. Meestal betreft het een goedaardige afwijking, maar in omme nabij 5% van de gevallen berust dit verschijnsel op een (beginnend) subunguaal melanoom. Alertheid is geboden, te meer wanneer u op latere leeftijd een bandvormige verkleuring ontwikkelt of een reeds bestaande verkleuring verandert qua grootte en/of kleur. Net als het melanoom van de huid, gaat het subunguaal melanoom niet altijd gepaard met een (bruine) verkleuring. Andere symptomen die kunnen wijzen op een subunguaal melanoom zijn een (rode) zwelling onder uw nagel, (herhaaldelijke) nagelbloedingen en/of het spontaan loslaten van uw nagel. Een opvallend symptoom is ook de aanwezigheid van de “Hutchinson sign”, d.w.z. ook de huid rondom de nagel is bruin of zwart verkleurd (zie foto’s)

Hoe wordt het subunguaal melanoom vastgesteld?

Wanneer uw arts op basis van de nagelafwijkingen een subunguaal melanoom niet kan uitsluiten, zal hij of zij overgaan tot een nagelbiopsie. Hierbij worden onder lokale verdoving één of meerdere (aangedane) stukjes nagel verwijderd. Deze stukjes worden vervolgens microscopisch onderzocht op afwijkingen passend bij het subunguaal melanoom.

Hoe wordt het subunguaal melanoom behandeld?

Evenals voor het melanoom van de huid, bestaan er voor het subunguaal melanoom verschillende behandelingsmogelijkheden.

CHIRURGISCHE BEHANDELING

1. Re-excisie. Wanneer microscopisch onderzoek door de patholoog heeft uitgewezen dat er bij u sprake is van een subunguaal melanoom, zal op korte termijn worden overgegaan tot een ruimere excisie van het aangedane gebied. Hoeveel (potentieel aangetast) weefsel weggesneden dient te worden, is afhankelijk van de uitgebreidheid (met name de dikte) en de plaats van de afwijking. Indien het een subunguaal melanoom van een teennagel betreft, zal in veel gevallen (met uitzondering van de grote teen) gekozen worden voor chirurgische amputatie van de gehele teen. Gaat het subunguaal melanoom uit van een vingernagel, dan kan meestal worden volstaan met amputatie van het bovenste vingerkootje.
2. Lymfeklierdissectie. Wanneer op basis van lichamelijk en/of beeldvormend onderzoek het vermoeden bestaat dat het subunguaal melanoom is uitgezaaid naar één of meerdere lymfeklieren, kan besloten worden tot schildwachtklierbiopsie en/of lymfeklierdissectie (respectievelijk het onderzoeken en/of het verwijderen van potentieel aangedane lymfeklieren). De meerwaarde hiervan is echter omstreden, zo blijkt uit recente wetenschappelijke onderzoeken.

NIET-CHIRURGISCHE BEHANDELING

Naast chirurgische behandeling door huidarts en/of chirurg bestaan er ook tal van niet-chirurgische (aanvullende) behandelingen, waaronder isolatieperfusie, radiotherapie, chemotherapie en immunotherapie. Dergelijke behandelingen worden niet door uw huidarts uitgevoerd. Voor meer informatie verwijzen we naar de website van KWF Kankerbestrijding.

Wat kunt u zelf aan het subunguaal melanoom doen?

1. Adequate zonbescherming. Hoewel voor het subunguaal melanoom tot op heden geen oorzakelijk verband is aangetoond met (overmatige) blootstelling aan UV-straling, is adequate zonbescherming van groot belang om de kans op een melanoom van de huid (en andere vormen van huidkanker) zoveel mogelijk te beperken.
2. Tijdige herkenning. Mede omdat het een zeldzame en relatief onbekende aandoening betreft, wordt het subunguaal melanoom vaak te laat door patiënten herkend. Tijdige herkenning gaat gepaard met hogere genezingskansen. Raadpleeg daarom uw arts indien er sprake is van een verkleuring van de nagel die langer bestaat dan zes weken, niet door een trauma is voorafgegaan en niet reageert op antischimmelmiddelen.

Wat is de prognose van het subunguaal melanoom?

Daar het subunguaal melanoom vaak pas in een laat stadium door patiënten wordt herkend, is de prognose tot op heden slecht. Vijfjaarsoverlevingpercentages variëren tussen de 16 en 87%, maar liggen in het merendeel van de grote medisch-wetenschappelijke onderzoeken rond de 50%.