Sproeten / Ephelides

Sproeten zijn goedaardige, familiair voorkomende pigmentvlekken op zonbeschenen huiddelen. De latijnse benaming is “ephelides”; in het Engels heten ze “freckles”. Sproeten worden al op jonge leeftijd gezien, met name wanneer het kind aan buitensporten (zoals zwemmen) begint mee te doen.

Wat is de sproetenbus?

In de jaren negentig werden duizenden mensen in de omgeving van Den Haag en Leiden in een rondrijdende bus door dermatologen nagekeken op kwaadaardige huidgezwellen. Verdachte moedervlekken konden daardoor in een vroeg stadium worden ontdekt en behandeld. Hoewel deze campagne destijds veel aandacht trok en ook succesvol was, werd het in de jaren erna vanwege organisatorische redenen niet meer opgezet.

Deze “sproetenbus” heeft dus niets met sproeten te maken; in een sproetenbus wordt de huid nagekeken op kwaadaardige moedervlekken; sproeten zijn geen moedervlekken en kunnen dus ook niet kwaadaardig worden !

Hoe ontstaan sproeten ?

Het wel of niet krijgen van sproeten hangt af van een aantal factoren:

• Erfelijkheid
• Huidtype. Lichtere huidtypes (lichte ogen, rood haar) hebben vaker sproeten
• Mate van zonblootstelling. Hoe meer zon hoe meer sproeten. Sproeten op oudere leeftijd kan gemakkelijk verward worden met lentigo solaris of levervlekken. Sproeten worden in dit opzicht ook wel beschouwd als teken van zonneschade.

Hoe zien sproeten eruit ?

Sproeten zien we reeds op vroege kinderleeftijd. We vinden op zon beschenen huiddelen vooral op het gelaat, bovenrug en bovenarmen scherp begrensde ronde, ovale of grillig gevormde licht- tot donker bruine egaal gekleurde vlekken. Meestal zijn sproeten 2 tot 4 mm in doorsnee groot , ze kunnen echter ook groter worden, meestal maximaal 1 cm. Sproeten komen meestal in meervoud en symmetrisch voor (d.w.z. linker en rechter lichaamshelft hetzelfde beeld). Dit laatste is in tegenstelling tot lentigo solaris, die vaker a-symmetrisch voorkomt. Een andere onderscheid met lentigo solaris is dat de kenmerken (vorm, grootte en kleur) van de sproeten bij dezelfde persoon ongeveer gelijk zijn ; het beeld is monomorf (éénvormig) terwijl levervlekken bij één persoon verschillende vormen, grootte en kleuren kan hebben.

Sproeten bij zeldzame syndromen

Sproeten kunnen voorkomen in het kader van enkele zeldzame syndromen, zoals:

• xeroderma pigmentosum
• NAME syndroom
• albinisme
• neurofibromatosis (Recklinghausen)
• Peutz Jeghers

Indien u of uw kind verder gezond is, hoeft er geen aanvullend onderzoek te worden gedaan om de aanwezigheid van deze syndromen uit te sluiten. Uw huidarts kan u hier meer over vertellen.

Hoe wordt de diagnose van sproeten gesteld ?

Meestal kan de diagnose met het blote oog gesteld worden. Bij twijfel wordt er een huidbiopsie genomen.

Wat is de behandeling van sproeten ?

Omdat de aandoening goedaardig is hoeft deze niet persé behandeld te worden. Indien de sproeten kosmetische bezwaren geeft bestaan er diverse behandelmogelijkheden. De eerste keus therapie is verwijdering met de pigmentlaser.  Meestal is 1 of 2 behandelingen al voldoende. Het grote voordeel van lasertherapie is dat de kans op littekenvorming zeer gering is. Andere, minder effectievere methoden zijn huidblekende crèmes, chemische peeling, vloeibare stikstof en electrocoagulatie.

Wat kunt u zelf doen aan sproeten ?

– Beperken van zonblootstelling of gebruik van zonwerende middelen kan tot op een zeker hoogte het ontstaan van sproeten of verdere verdonkering van bestaande sproeten tegenhouden.
– Met camouflage make up kunt u de meest donkere plekken op het gelaat bedekken.

Kunnen sproeten later kwaadaardig worden?

Nee, sproeten zijn volkomen onschuldig en kunnen later ook niet kwaadaardig worden

Gaan sproeten vanzelf weg ?

In tegenstelling tot levervlekken worden sproeten bij afwezigheid van zon bleker. Soms verdwijnen ze geheel in de wintermaanden om in de lente- en zomermaanden echter weer terug te keren (vandaar de nam “zomersproeten”).