Zonneallergie / Polymorfe lichteruptie (PMLE)

Zonneallergie is een abnormale huidreactie met veel jeuk of pijn na  een “normale” blootstelling aan zonlicht of andere lichtbronnen, zoals bijvoorbeeld een zonnebank of gloeilampen. Er bestaan een aantal vormen van zonneallergie met elk een typische huidreactie. In deze folder bespreken we uitsluitend de “polymorfe licht eruptie (afgekort PMLE).”

Wat is polymorfe lichteruptie?

De meest voorkomende vorm van zonneallergie is de zogenaamde “polymorfe lichteruptie” (afgekort: PMLE) of “zonne-allergie”. Polymorf betekent “in verscheidene uitingsvormen voorkomend”. Eruptie betekent huiduitslag. Onder PMLE verstaat men dan ook enkele abnormale huidreacties die optreden na blootstelling aan (zon)licht. PMLE komt evenveel voor bij mannen als vrouwen ongeacht de leeftijd. PMLE ontstaat vaker bij patiënten met een lichte huidskleur. Meestal beginnen de symptomen al op jong volwassen leeftijd.

Hoe ontstaat zonneallergie ?

PMLE wordt door licht veroorzaakt. Zonlicht bestaat behalve uit zichtbaar licht, voor een deel uit ultraviolet (afgekort: UV) licht dat wij niet kunnen zien. UV-licht wordt onderverdeeld in (kortgolvig) UVB en (langgolvig) UVA, welke beide voor een groot deel de reeds eerder genoemde “normale” huidreacties veroorzaken. Het UVA wordt tegenwoordig beschouwd als de belangrijkste veroorzaken van PMLE. Waarom de ene persoon PMLE krijgt en de andere is nog niet bekend. Mogelijk speelt de huidtype een rol. We zien namelijk dat mensen met een lichtere huidskleur (die moeilijk bruin worden maar voornamelijk rood) eerder een PMLE krijgen dan mensen met een donkere huidskleur of die van nature makkelijk bruinen.

Hoe ziet zonneallergie eruit ?

De huidreacties kunnen op elk moment “zomaar” ontstaan, terwijl men voorheen wel goed tegen de zon kon. Ze ontstaan ongeveer een dag (soms tot 5 dagen) na de blootstelling aan (zon)licht en worden veelal niet voorafgegaan door een zonnebrandreactie. Zonder verdere blootstelling aan zonlicht genezen de huidafwijkingen in 7 tot 10 dagen. De meest voorkomende huidafwijkingen zijn sterk jeukende kleine bobbeltjes op de aan licht blootgestelde delen van de huid, zoals gelaat, nek, handruggen, onderarmen (met name ellebogen en onderbenen. Ook worden wel blaasjes, roodheid, zwelling en schilfering gezien. De huidreacties kunnen zich uitbreiden naar niet aan licht blootgestelde delen van de huid. Een gering aantal patiënten heeft alleen klachten van jeuk zonder zichtbare huidreacties.

Kun je zonneallergie alleen in de zomer krijgen?

Nee, niet alleen in de zomer. De meeste mensen met een zonneallergie krijgen deze huiduitslag juist vooral tijdens de eerste zonnige dagen in de lente. Tijdens de wintermaanden heeft de huid namelijk nog niet veel zon gezien en is de huid daardoor nog niet gewend. Daarom is het extra oppassen geblazen in de maanden, maart en april!

Wat is het verschil tussen een zonneallergie en een zonverbranding ?

De verschijnselen bij een zonneallergie en een zonverbranding kunnen soms erg op elkaar lijken. Bij beide aandoeningen kunnen zowel rode vlekken, rode bultjes en blaasjes optreden. Toch zijn er ook enkele belangrijke verschillen te noemen. Een zonneallergie kan al ontstaan bij een slechts milde of normale blootstelling aan zonlicht. Een zonneallergie kan op iedere leeftijd zomaar en plotseling ontstaan terwijl men voorheen goed tegen de zon kon. Bij een zonverbranding is er sprake van een overdosis zonblootstelling in relatie tot de huidtype van de persoon. Een zonverbranding treedt dus altijd op als de persoon relatief te lang, zonder bescherming onder de felle zon verblijft. Bij een zonneallergie heeft de persoon vooral veel last van jeuk terwijl de persoon met een zonverbranding klachten heeft van pijn, zwelling en warmte op de aangedane huiddelen. Bij een heftige zonverbranding kan zelfs koorts en ziektegevoel ontstaan. Het is ook belangrijk om onderscheid te maken tussen een zonneallergie en een zonverbranding omdat de behandelingen verschillend zijn.

Welke ziektes kunnen lijken op PMLE?

Het is van belang om PMLE te onderscheiden van een aantal andere huidaandoeningen die ontstaan of verergeren na zonblootstelling omdat de behandeling ervan anders is. De belangrijkste hiervan zijn:

1. Inwendige ziekten, zoals

– Lupus erythematodes. Er is een vorm van lupus erythematodes met alleen huidafwijkingen en een vorm met daarnaast klachten van andere organen (vooral gewrichten).

Lees hier meer over lupus erythematodes

– Porfyrie. Dit is een ziekte waarbij zich in het bloed een teveel aan porfyrines bevindt. Dit zijn de bouwstenen van het hemoglobine (= het bloedpigment in de rode bloedlichaampjes). Als er iets schort aan de aanmaak van het hemoglobine dan kunnen de bouwstenen hiervan zich als het ware in het bloed ophopen. Dit veroorzaakt een zonlichtovergevoeligheid met blaren en een erg dunne, kwetsbare huid in het gelaat en op de handruggen

2. Medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen de huid overgevoelig maken voor zonlicht. Doxyxcycline en tetracycline zijn bekende voorbeelden. Bij sommige medicijnen ziet men een geïrriteerde huid zoals bij een zonnebrand, bij andere medicijnen een meer jeukende, allergische reactie gelijkend op PMLE. Voorbeelden zijn plaspillen (furosemide), pijnstillers (ibuprofen) en middelen bij suikerziekte (sulfonylureum).

3. Contact met bepaalde plantesoorten

Contact met planten kan ook een abnormale huidreactie geven die lijkt op een zonneallergie. Het meest sprekende voorbeeld is de reactie door de bereklauw. Als na contact met de bereklauw de huid aan zonlicht wordt blootgesteld, ontstaan er blaren. Andere voorbeelden zijn pastinaak, engelwortel, selderij, peterselie, dille, wijnruit, en Sint Janskruid. Deze ziektebeeld staat ook bekend als de “fytofotodermatitis”.

4. Gebruik van bepaalde cosmetica en dergelijke

Cosmetica (o.a. musk ambrette, para-phenyleendiamine), zalfjes, middelen tegen muggenbeten en zelfs zonbeschermende middelen (PABA), kunnen zonlichtovergevoeligheid veroorzaken. Ook zalven (w.o. teer) , voorgeschreven door een arts, kunnen een enkele maal zonlichtovergevoeligheid veroorzaken.

Hoe wordt zonneallergie vastgesteld ?

Uw huidarts kan de diagnose PMLE stellen op grond van uw verhaal en de door uw waargenomen huidreacties. Helaas is het zo dat uw huidafwijkingen al weer verdwenen zijn wanneer u de afspraak heeft met uw huidarts.

IS DE BOOSDOENER UVA, UVB OF BEIDE ?

Of de reacties veroorzaakt worden door UVB dan wel door UVA, is redelijk goed vast te stellen door te antwoorden op de volgende vragen. Ontstaan de huidreacties:
– ook achter glas
– ook in de schaduw
– ook ondanks zonbeschermende middelen
– ook tijdens lichte bewolking
Viermaal ja betekent dat het waarschijnlijk om UVA gaat. Viermaal nee wijst op UVB.

LICHTTESTEN

Een enkele maal is het nodig om met behulp van lichttesten na te gaan of UVA, UVB dan wel zichtbaar licht de huidreacties veroorzaakt. Er bestaat echter geen test waarmee de diagnose PMLE met zekerheid kan worden gesteld. Met deze lichttesten kunnen ook andere door licht veroorzaakte huidaandoeningen worden aangetoond. Tevens kan worden onderzocht of bepaalde stoffen (cosmetica, medicijnen, e.d.) in combinatie met licht een overgevoeligheidsreactie veroorzaken (fotoplakproeven). Lichttesten kunnen helaas niet bij iedere ziekenhuis worden uitgevoerd. Informeer hier eerst over bij uw eigen ziekenhuis.

ZIJN ER AANVULLENDE ONDERZOEKEN NODIG ?

Soms wordt er laboratoriumonderzoek gedaan op bloed, ontlasting, urine en/of een stukje huid (biopt) met als doel bepaalde (zeldzamere) ziekten, zoals lupus erythematodes en porfyrie, uit te sluiten.

Wat is de behandeling van zonneallergie?

LICHTGEWENNING (DESENSIBILISATIE)

Uw huid laten gewennen of hardenen tegen zonnestralen is wellicht de meest effectieve manier om zonneallergie te behandelen. Lichtgewenning wordt ook wel desensibilisatietherapie genoemd.

1. Door middel van natuurlijke zon. Bij niet ernstige vormen van PMLE is het voldoende om in het voorjaar de huid geleidelijk aan zonlicht te laten wennen. Dit kan goed door rekening te houden met wanneer en waar de invloed van zonlicht groot is. Zodoende is er sprake van een geleidelijke lichtgewenning. Hierbij kan men tijdens de eerste weken gebruik maken van een goed zonbeschermend middel (zonnebrandmiddel). Dit moet een hoge beschermingsfactor hebben minimaal spf 30.
2. Door middel van lichttherapie. Hierbij wordt ieder voorjaar of voorafgaand aan een vakantie gedurende een 10-12 weken, 2 à 3 maal per week een lichtbehandeling met UVB stralen gevolgd. Dit heet ook wel het “hardenen van de huid” tegen UV stralen. Lichttherapie kunt u in uw ziekenhuis uitvoeren maar ook bij u thuis. Firma’s die een UV kabine thuis verhuren zijn bijvoorbeeld firma Eurocept en firma Linde.
3. Lichtgewenning thuis met Dermasun Medical lichttherapie. Dit is een bijzondere vorm van thuisbelichting waarbij het UVB apparaat in uw douchecabine wordt geplaatst. Dankzij twee lagen filterglas zendt het apparaat lage dosis UV stralen uit. U kunt dus dagelijks tijdens het douchen uw huid langzaam aan laten gewennen aan UV stralen. Deze therapie is geen kuur, maar wordt gebruikt als onderhoudsbehandeling. De therapie kan het hele jaar door gebruikt worden, zodat uw klachten niet terug hoeven komen. Het apparaat is verkrijgbaar via de firma Dermasun Medical.  Voor meer informatie klik hier.

ZONNEBRANDMIDDELEN

Omdat bij PMLE juist bescherming tegen UVA stralen zo belangrijk is, dient men een breedspectrum zonnebrandmiddel te gebruiken. Dit is een middel die de huid zowel tegen UVB stralen als tegen UVA stralen beschermt. Een breedspectrum zonnebrandmiddel kunt u herkennen aan de notatie van de SPF waarde en de UVA logo.

Lees hier meer over zonnebrandmiddelen

MEDICATIE TEGEN ZONNEALLERGIE

Uw arts kan u de volgende middelen voorschrijven tegen zonneallergie. Deze medicijnen bestrijden alleen de symptomen maar kunnen zonneallergie niet genezen

1. Lokale middelen (zonneallergie crèmes). U kunt ontstekingsremmende middelen zoals corticosteroïden of niet-steroïde middelen zoals tacrolimus aanbrengen op de plekken waar de huiduitslag zit. De gebruikelijk frequentie is eenmaal of tweemaal daags, net zolang totdat de verschijnselen zijn verminderd of verdwenen
2. Antimalaria tabletten. Een andere behandelingsmogelijkheid bestaat uit het innemen van antimalariamiddelen. Dit zijn medicijnen die het eerst zijn gebruikt bij malaria, maar nu ook toegepast worden bij een aantal huidziekten waarbij lichtovergevoeligheid een rol speelt, zoals PMLE. Voorbeelden van antimalaria middelen zijn hydroxychloroquine of chloroquine. Deze middelen dienen minimaal 6 maanden te worden gebruikt en worden alleen bij ernstige gevallen van PMLE voorgeschreven.

Zijn voedingssupplementen werkzaam tegen zonneallergie?

In theorie kunnen sommige voedingssupplementen zoals bèta-caroteen en verschillende antioxidanten werkzaam zijn tegen zonneallergie. Helaas zijn er met deze middelen weinig tot geen goede wetenschappelijke studies gedaan.

Hoe kunt u zonneallergie voorkómen?

• Uit de zon blijven; vooral tussen 11.00 en 15.00 uur. De UV straling is dan het sterkst.
• Kleding geeft de beste bescherming tegen zonnestralen. Luchtige lange broeken of rokken en (T-)shirts met lange mouwen kunnen goede diensten bewijzen. Hoe dunner geweven, hoe meer zonnestralen kleding doorlaat. Bedenk verder dat natte kleding meer zonnestralen doorlaat dan droge kleding. Draag ook een breed gerande hoed of pet.
• De beste oogbescherming geeft een zonnebril die aan de zijkant gesloten is.
• Houd er rekening mee dat de wind verkoelend werkt, waardoor men minder van de zon merkt.
• Bij stilzitten of liggen is het effect van de zon groter dan bij bewegen.
• Een natte huid is gevoeliger voor zonlicht.
• Sneeuw en zand reflecteren veel zonlicht; water en gras weinig.
• Ook onder de parasol bereikt veel zonlicht (m.n. UVA) de huid.
• Achter glas bereikt UVA de huid wel en UVB juist niet.
• Ook bij een uitgebreide bewolking bereikt veel zonlicht de aarde.
• In het hooggebergte bereikt meer zonlicht (m.n. UVB) de aarde.
• Gebruik een breedspectrum zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor (factor 50+) wanneer u voor langere tijd onder de (felle) zon terecht komt (bijv. tijdens een hete zomerdag, tijdens vakanties in zonnige landen). Dit middel moet dik en evenredig worden ingesmeerd op de aan zon blootgestelde huid. Dit geldt ook wanneer u in de zon fietst, tuiniert, sport, het huis schildert, enzovoorts. Smeer om de twee uur of na het zwemmen opnieuw in. Gaat u zwemmen, gebruik dan een waterproof middel en smeert u ook dan na het afdrogen opnieuw in. Een “after-sun” middel is bedoeld om de functie en structuur van de huid te helpen herstellen na het zonnen en geeft dus geen bescherming tegen UV straling !

Link

Speciale UV werende kleding voor kinderen !: www.odiezon.nl 

Hoe is het beloop van zonneallergie ?

Bij de meeste patiënten met PMLE (30% tot 50%) beginnen de klachten ieder voorjaar en verdwijnen ze bij herhaalde blootstelling aan zonlicht in de loop van de zomer. Dit wordt lichtgewenning genoemd. Het gewend zijn aan (zon)licht verdwijnt weer in de winter. In ernstige gevallen blijven reacties ontstaan na iedere blootstelling aan (zon)licht.

Gaat zonneallergie vanzelf over?

Helaas niet. Over het algemeen blijft PMLE jarenlang bestaan. Soms verergert het in de loop van de jaren, soms treedt spontaan een verbetering op.